Soạn bài Lời tiễn dặn trang 102, 103, 104, 105, 106, 107 sách Kết nối tri thức Ngữ văn lớp 11 bài 4.
Nội dung chính của văn bản Lời tiễn dặn (Trích Tiễn dặn người yêu - truyện thơ dân tộc Thái): Chàng trai chứa đựng niềm thương cảm sâu sắc và cô gái mang trong mình nỗi đau tuyệt vọng. Cả hai khao khát hạnh phúc và tình yêu chân thành, ước ao được giải thoát và tận hưởng cuộc sống trong tình yêu thương.
Trước khi đọc
Câu hỏi 1 (trang 102 Lời tiễn dặn kntt Ngữ văn 11 Tập 1): Hãy chia sẻ đôi điều về một truyện thơ bạn từng biết hay từng đọc ( nhan đề, tác giả, nội dung tác phẩm).
Trả lời:
Truyện thơ: Bích Câu kì ngộ của nhiều tác giả.
"Bích Câu kì ngộ" là một câu chuyện tình yêu đầy màu sắc hoang đường. Tuy nhiên, bên dưới bề ngoài của câu chuyện tình yêu là một vấn đề xã hội nặng nề. Tác phẩm phản ánh một quan niệm về cuộc sống, một mong muốn thoát khỏi thực tại khắc nghiệt. Tư tưởng này cũng có thể được hiểu như một phản ánh của tác giả đối với xã hội trong bối cảnh một đất nước đang trải qua thời kỳ loạn lạc, chiến tranh, và đầy biến động.
Câu hỏi 2 (trang 102 Lời tiễn dặn kntt Ngữ văn 11 Tập 1): Hãy nhớ lại một tác phẩm (thuộc bất kì thể loại nào) có kể một câu chuyện tình yêu đã thực sự gây ấn tượng với bạn. Theo bạn, điều gì khiến tình yêu trở thành đề tài bất tận của văn học?
Trả lời:
- Tác phẩm mà em ấn tượng nhất về tình yêu chính là truyện thơ "Lục Vân Tiên" viết về mối tình đầy đẹp và đáng nhớ giữa Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga.
- Tình yêu của Kiều Nguyệt Nga và Lục Vân Tiên không chỉ là một tình yêu đôi lứa thông thường mà còn là biểu hiện của sự chung thủy và kiên định không biết mệt mỏi. Tình yêu này không chỉ làm đẹp thêm cho câu chuyện mà còn làm nổi bật những phẩm chất cao quý như lòng trung thành, hy sinh, và quyết tâm. Kiều Nguyệt Nga, với tấm lòng trong sáng và trung thành, đã hi sinh bản thân mình để bảo vệ tình yêu của mình với Lục Vân Tiên. Dù phải đối mặt với nhiều khó khăn và gian khổ, nàng vẫn kiên trì và không từ bỏ. Điều này thể hiện rằng tình yêu thực sự có thể làm cho con người vượt qua mọi thử thách và gian khổ để đạt được hạnh phúc cuối cùng. Tình yêu trong "Lục Vân Tiên" không chỉ là một yếu tố trang trí mà còn là trụ cột cho sự phát triển của nhân văn và tinh thần trong câu chuyện. Nó là nguồn động viên mạnh mẽ, là nguồn cảm hứng cho những hành động cao cả và hy sinh của các nhân vật, từ đó làm nên giá trị vĩnh cửu của tình yêu trong văn học.
Đọc văn bản
1. Cảm nhận niềm thương xót của chàng trai khi chứng kiến tình cảnh của người yêu ở nhà chồng.
Chàng trai đau đớn khi suy nghĩ về cô gái ở nhà chồng. Sự thật là chàng không thể là người đánh thức cô gái vào mỗi buổi sáng, không thể búi tóc cho cô gái, cùng xây dựng tổ ấm hạnh phúc. Chàng chỉ có thể tưởng tượng cuộc sống của cô gái tại ngôi nhà mới, trở thành vợ hiền và dâu thảo của người khác. Cảm giác này khiến chàng đau đớn và xót xa, bởi chàng không thể làm gì hơn ngoài việc tưởng tượng và trăn trở về số phận không đủ may mắn của mình. Khi đọc về tình huống này, người đọc không thể không cảm thông và đồng cảm với chàng trai, người trải qua một tình yêu trong sáng, mãnh liệt nhưng không được đáp lại.
2. Lời thề nguyền thủy chung được diễn tả như thế nào?
Anh xót xa nói tới nguyện ước chung thủy, son sắt: “đợi tới tháng Năm lau nở/ Đợi mùa nước đỏ cá về… chim tăng ló gọi hè”
“Không lấy nhau được mùa hạ, ta sẽ lấy nhau mùa đông.
Không lấy nhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi góa bụa về già”
=> Lời nói nghe ai oán, não nùng khi những lời quyết tâm được thốt ra chứa chan nước mắt, ẩn chứa trong đó quyết tâm sắt đá của hai người yêu nhau
Sau khi đọc
Câu 1 (trang 106 Lời tiễn dặn kết nối Ngữ văn 11 Tập 1): Qua hai lời tiễn dặn trong đoạn trích, người đọc có thể nắm bắt được điều gì về bối cảnh của câu chuyện?
Trả lời:
Bối cảnh của câu chuyện xoay quanh chàng trai và cô gái, người đã yêu nhau sâu đậm, nhưng do bố mẹ cô gái không đồng ý, cô buộc phải lấy người khác. Khi thời gian làm rể của chàng trai đến hồi kết thúc, cô gái phải rời nhà chồng và quay về nhà mẹ chồng. Trái tim của chàng trai tràn đầy xúc động và lưu luyến, khi anh phải tiễn cô gái ra đi. Bối cảnh trong câu chuyện thật bi thảm, khi tình yêu của hai người không được thực hiện. Chàng trai cảm thấy tuyệt vọng khi phải xa người mình yêu, và càng thêm đau đớn khi chứng kiến cô gái bị chồng đánh đập. Câu chuyện thể hiện một tình huống đau lòng, khi cả hai nhân vật chìm vào cảnh khốn khó không thể nào thoát ra.
Câu 2 (trang 106 Lời tiễn dặn kntt Ngữ văn 11 Tập 1): Lời kể trong đoạn trích là của ai? So với một số tác phẩm viết bằng văn xuôi đã học, lời kể ở đây có điểm gì đặc biệt?
Trả lời:
- Lời kể là của người con trai.
- So với các tác phẩm viết bằng văn xuôi đã học lời kể ở đây đặc biệt ở chỗ khi có sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình, giúp câu chuyện trở nên sinh động và cuốn hút trước những tình tiết diễn biến của câu chuyện. Đây là đặc điểm nổi bật của truyện thơ, khi thành công kết hợp được cả hai yếu tố trong cùng một tác phẩm.
Câu 3 (trang 106 Lời tiễn dặn kntt Ngữ văn 11 Tập 1): Nêu nhận xét về tâm trạng của cô gái trên đường về nhà chồng và cách thể hiện tâm trạng ấy trong lời tiễn dặn 1.
Trả lời:
Tâm trạng trên đường về nhà chồng:
+ Cô gái cũng muốn níu kéo giây phút hai người ở gần nhau:
“Người đẹp anh yêu vừa cất bước theo chồng